Trong một dàn âm thanh, sự liên kết, hỗ trợ giữa các thiết bị với nhau để tạo ra một âm thanh hoàn hảo ảnh hưởng của các thiết bị đến chất lượng âm thanh là điều mà chúng ta đã biết từ lâu. Đa số các yếu tố như dải tần số, độ méo tiếng, dải động… đều phụ thuộc vào chúng. Tuy nhiên bên cạnh các thiết bị âm thanh, ảnh hưởng của dây cáp kết nối đến chất âm của bộ dàn thì không phải ai cũng biết.
Dây tín hiệu và dây loa
Dây tín hiệu và dây loa (gọi chung là dây dẫn), là những bộ phận quan trọng trong hệ thống hi-fi hoặc home theater. Việc chọn lựa loại dây thích hợp sẽ giúp âm thanh hay hơn và giúp bạn khai thác được hết khả năng của bộ dàn.
Khái niệm dây dẫn trong hệ thống hi-fi mà chúng ta bàn tới giới hạn ở các loại dây nối tín hiệu mức thấp và mức cao giữa các thiết bị trong bộ giàn với nhau. Trong thực tế, ta có thể phân loại như sau:
Dây tín hiệu (Interconnect): có nhiệm vụ chuyển tải các tín hiệu mức thấp (thường từ vài milivolt đến vài volt) giữa các thiết bị nguồn (đầu đĩa than, đầu CD, tuner, đầu băng) với DAC, preampli và giữa preampli tới ampli công suất.
Dây tín hiệu cũng có một vài loại như sau:
Dây tín hiệu không cân bằng (Unbalanced Interconnect): thường có hai lõi và có đầu cắm kiểu RCA (bông sen). Nó còn được gọi là dây tín hiệu single-end.
Dây tín hiệu cân bằng (Balanced Interconnect): có ba lõi dây và sử dụng đầu nối kiểu XLR. Nó thường dùng cho các thiết bị có đầu vào và đầu ra cân bằng.
Dây tín hiệu jsố (Digital Interconnect): là một dây tín hiệu đơn truyền tín hiệu digital, thông thường từ CD transport hoặc các nguồn digital khác tới bộ xử lý digital. Dây digital có loại làm bằng kim loại (coaxial) và loại làm bằng plastic hoặc thủy tinh hữu cơ (optical).
Dây loa (Speaker Cable): dây loa có nhiệm vụ chuyển tải các tín hiệu mức cao (vài đến vài trăm volt) từ ampli đến hệ thống loa.
Dây loa cũng có một vài loại như:
Dây loa đơn (còn gọi là single-end): mỗi đầu chỉ có hai cọc đấu, dây là kiểu phổ biến nhất hiện nay.
Dây loa bi-wire, tri-wire: mỗi đầu có 2 hoặc 3 cọc đấu, dùng cho các loa có thể đấu 2 hoặc 3 đường tiếng độc lập.
Dây loa có nhiều kiểu đầu cắm như: đầu kim thẳng, đầu kim cong, bắp chuối, càng cua… trong đó đầu bắp chuối và càng cua là phổ biến nhất trong các dây loa cao cấp. Nếu không có yêu cầu tháo ra tháo vào nhiều, bạn có thể dùng dây loa trần để trực tiếp vào cọc ampli và cọc loa cũng rất tốt.
Cấu tạo của dây dẫn và dây tín hiệu
Dây loa và dây tín hiệu thường gồm ba thành phần: sợi dẫn, điện môi (chất cách điện) và đầu cắm. Sợi dẫn có tác dụng truyền tín hiệu, điện môi là lớp chất cách điện bọc quanh các sợi dẫn và vỏ ngoài; còn đầu cắm là đầu nối giữa dây và thiết bị âm thanh. Những thành phần này tập hợp với nhau thành cấu trúc vật lý gọi là cấu hình dây. Mỗi thành phần đều có ảnh hưởng tới đặc tính âm thanh của dây.
Sợi dẫn thường làm từ đồng hoặc bạc. Trong các dây cao cấp, độ tinh khiết của đồng có ý nghĩa rất quan trọng. Hợp kim đồng đôi khi chứa một lượng đồng nguyên chất và một phần tạp chất. Ví dụ, một sợi dẫn có 99,997% đồng nguyên chất, tức là nó chứa 0,03% hợp chất khác (có thể là sắt, sunfua, nhôm…). Nhiều người cho rằng đồng càng tinh khiết, âm thanh càng hay. Nhiều hợp kim đồng còn có tên là OFC (đồng không ngâm ôxy). Khi chế tạo dây đồng OFC, người ta đã loại bỏ phần lớn thành phần ôxy, hay nói chính xác hơn là được rút bớt đi khỏi hợp kim đồng vì thực ra, không thể loại bỏ hoàn toàn ôxy ra khỏi đồng. Như vậy, đồng sẽ đỡ bị ôxy hóa, đảm bảo cho lõi dây giữ được khả năng truyền dẫn ổn định.
Một chất liệu phổ biến khác dùng để chế tạo lõi dây là bạc. Dây làm từ bạc thường đắt hơn dây đồng, nhưng bạc cũng có ưu điểm của mình. Mặc dù tính dẫn điện của bạc chỉ cao hơn đồng chút xíu, nhưng bạc ít bị ôxy hóa hơn đồng. Điện môi là chất cách điện bao bọc quanh sợi dẫn. Chất điện môi có hấp thụ năng lượng, người ta gọi dây dẫn là hiện tượng hấp thụ năng lượng của điện môi.
Trong dây dẫn, hiện tượng hấp thụ năng lượng của chất điện môi có thể làm ảnh hưởng đến tín hiệu. Vì thế, chất điện môi có tác động lớn đến âm thanh của dân dẫn và mỗi chất điện môi lại có ảnh hưởng khác nhau. Dây dẫn bình dân thường dùng loại nhựa rẻ tiền làm chất điện môi. Còn dây tốt hơn thì thường dùng polyethylen. Tốt nhất là dây dùng polypropylene hoặc thậm chí là teflon. Vài công ty đã chế tạo ra một chất liệu gần như không khí để làm chất cách điện (tất nhiên chất cách điện tốt nhất là chân không). Có những hãng khác thì bơm không khí vào chất điện môi để tạo ra một hợp chất chứa nhiều không khí.
Một số nhà thiết kế cho rằng cấu trúc dây dẫn là yếu tố quan trọng nhất trong thiết kế dây, thậm chí còn quan trọng hơn cả chất liệu của lõi.
Một ví dụ chứng tỏ cấu trúc vật lý của dây dẫn có ảnh hưởng đến hoạt động của nó là: quấn hai sợi dẫn với nhau, điện dung và độ tự cảm của dây dẫn sẽ giảm xuống khá nhiều. Còn nếu để chúng đi song song sát vào nhau, chất âm nghe sẽ khác.
Trong cấu trúc dây dẫn, hiện tượng “hiệu ứng mặt ngoài” – tức là sự tương tác giữa các sợi dẫn, là một trong những nguyên nhân chính gây giảm chất lượng âm thanh của dây dẫn. Tín hiệu tần số càng cao thì càng chạy nhiều trên bề mặt sợi dẫn và càng ít khi đi qua trung tâm của sợi dẫn. Hiệu ứng mặt ngoài làm thay đổi tính chất của dây dẫn ở các tần số khác nhau. Hiệu ứng này có thể làm cho âm thanh mất tính chi tiết và chiều sâu.
Kỹ thuật xử lý “hiệu ứng ngoài da” là bọc chất cách điện giữa các sợi dẫn. Từng sợi dẫn sẽ có điện tính gần như nhau. Vì các sợi dây này quá nhỏ nên người ta phải gộp nhiều sợi vào với nhau theo một trật tự khá tự do để lõi dây đủ lớn và giữ cho điện trở ở mức thấp.
Một vấn đề mà các dây dẫn làm từ nhiều sợi dẫn nhỏ không được cách điện thường mắc phải là tín hiệu dễ “nhảy” từ sợi dây này sang sợi dây khác nếu các dây dẫn xoắn lại với nhau. Do hiệu ứng mặt ngoài nên tín hiệu có xu hướng chạy ở ngoài lõi dây và di chuyển sang các sợi dây khác. Bề mặt của mỗi sợi dây đóng vai trò giống như một mạch điện nhỏ, có điện dung và có hiệu ứng diode. Các sợi dẫn trong dây cũng có thể sinh ra từ trường và các từ trường này tương tác lẫn nhau. Khi có dòng điện chạy qua sợi dẫn, sẽ có một từ trường được sinh ra xung quanh nó. Nó có thể tác động đến tín hiệu và làm xấu âm thanh. Một số cấu hình dây dẫn có thể làm giảm tương tác từ giữa các sợi dẫn bằng cách sắp xếp các sợi dây dẫn này dàn đều xung quanh một lõi điện môi trung tâm và làm cho chúng được cách xa nhau ra.
Kinh nghiệm mua dây dẫn
Khi mua dây dẫn, bạn cần xác định dây dẫn sẽ dùng để làm gì, từ đó chọn cho đúng loại và yêu cầu kỹ thuật đối với từng loại dây. Nếu bạn tìm dây tín hiệu (interconnect) cần xác định khoảng cách cần thiết khi sắp xếp bộ dàn giữa đầu CD, preampli và power trước, rồi mới chọn dây để tránh mua dây quá dài (tốn tiền), hoặc quá ngắn (khó dùng) khi phối hợp với bộ dàn. Dây tín hiệu cho đường digital (từ CD transport xuống DAC) là một loại dây đặc biệt được chế tạo riêng, nên chọn mua đúng loại đó thì hiệu quả sẽ tốt hơn. Nếu hệ thống của bạn có đầu ra/đầu vào balance, nhưng bạn sắp xếp thiết bị gần nhau thì có thể dùng dây dẫn đồng. Đây là một nhận xét cơ bản là đúng, tuy nhiên không phải trường hợp nào cũng phù hợp, bạn cần thử nghiệm trước khi quyết định mua.
Mỗi loại dây tín hiệu, dây loa có một “chất âm” riêng, nên trong điều kiện có thể, hãy thử phối hợp nhiều loại dây khác nhau cho một bộ dàn nhằm thu được kết quả tốt nhất. Nhiều người chơi âm thanh có kinh nghiệm sử dụng đặc tính âm thanh của dây dẫn để bù trừ, cân bằng lại âm sắc cho bộ dàn, vì dụ dùng dây bạc cho bộ dàn có âm thanh hơi tối và thiếu chi tiết, dùng dây đồng OFC cho các bộ dàn có âm thanh thiên sáng để cân bằng lại dải âm, từ đó thu được kết quả mỹ mãn nhất. Đặc biệt trên thị trường dây dẫn hiện nay có rất nhiều thương hiệu khác nhau, bạn nên chọn những thương hiệu có tiếng, đảm bảo chất lượng cũng như hiệu quả mà dây dẫn mang lại cho hệ thống âm thanh của bạn. Với những kinh nghiệm nhiều năm trong lĩnh vực cung cấp thiết bị và giải pháp công nghệ trong lĩnh vực nghe nhìn, chúng tôi, công ty Cổ phần Phát triển công nghệ Nghe nhìn (AVTED) hân hạnh là đại diện phân phối độc quyền các dòng sản phẩm cáp mang thương hiệu CAE-Groupe, như: cáp âm thanh,cáp video, cáp điện, cáp ánh sáng, cáp mạng…
Tập đoàn CAE đang làm việc với một loạt các giải pháp hệ thống dây phù hợp với nhiều nhu cầu lớn của khách hàng. Các loại dây sử dụng trong dầu khí, tự động hóa, hàng hải, ngành công nghiệp hàng không, nghe nhìn…. Tập đoàn Cae đang đẩy mạnh các dòng sản phẩm của mình và xây dựng bộ phận xử lý và vận chuyển với hàng loạt các loại cáp đặc biệt và tiêu chuẩn thường được sử dụng cho các ứng dụng điện thoại di động.Từ cáp phẳng tới cáp tròn bọc polyurethane, PVC hoặc siliconne, Tập đoàn Cae đã có hàng loạt các cáp được kiểm tra, phê duyệt và chứng nhận bởi các phòng thí nghiệm độc lập danh tiếng quốc tế. Khách hàng sử dụng cáp của chúng tôi làm việc trong nhiều ngành nghề khác nhau.
Khách hàng của chúng tôi có thể là một kỹ sư cầu đường, thang máy, nhà sản xuất điện thoại, vận chuyển container, kỹ sư âm thanh… Mỗi một cáp được thiết kế phụ thuộc vào kỹ thuật, hạn chế cơ khí, thậm chí là cả khí hậu mà nó phải đối mặt khi sử dụng. Những kỹ sư của chúng tôi luôn luôn làm việc để đảm bảo rằng sản phẩm của chúng tôi luôn phù hợp để xử lý ở mọi điều kiện.
Hiện nay chúng tôi có sẵn rất nhiều loại dây tín hiệu khác nhau của Cae, nếu cần hỗ trợ bất cứ thông tin nào về kỹ thuật cũng như đặc điểm của các loại dây tín hiệu âm thanh, dây cáp mạng…xin vui lòng liên hệ với chúng tôi.